De Spaanse Toro de Osborne
De Osborne stier, wie kent ze niet de grote zwarte stieren langs de Spaanse wegen
Iedereen heeft ze wel eens gezien als je in Spanje onderweg bent, deze grote zwarte stieren. Ze staan vaak hoog op een heuvel dus niet te overzien. Deze Osborne stier in het Spaans Toro de Osborne genoemd heeft een hoogte van ongeveer 14 meter. De in 1956 geboren stier werd als embleem gebruikt in een publiciteitscampagne en werd ontworpen door de schilder Manolo Prieto van het reclamebureau Azor. Deze grote zwarte stieren waren aanvankelijk reclame voor de Veterano cognac uit Jerez maar in de loop der jaren werden ze een Spaans symbool.
Je hebt ze wellicht wel eens gezien, de grote zwarte en stoere vechtstieren die langs de kant van de Spaanse wegen zijn te vinden. De Osborne stier is een boegbeeld van Spanje geworden en is beschermd als cultureel erfgoed. Maar wist je dat het eigenlijk een reclamebord is? En wist je dat deze zwarte stieren niet overal te vinden zijn in Spanje? Weet je wie het ogenschijnlijk simpele silhouet heeft ontworpen?
De stier van Osborne (in het Spaans Toro de Osborne) is een bord met het silhouet van een stier van circa 14 meter hoog, oorspronkelijk bedoeld als reclamebord voor Veterano cognac uit Jerez gemaakt door de Osborne groep, een producent van gedistilleerde dranken. De reclameborden staan verdeeld over heel Spanje, meestal langs wegen over bergruggen om de horizon te breken en beter zichtbaar te zijn tegen de lucht. Het doel van de borden was aanvankelijk reclame voor het merk maar in de loop der tijd zijn ze geworden tot een symbool van de Spaanse cultuur.
Het ontstaan
In 1956 maakt het reclamebureau Azor in opdracht van Osborne een ontwerp voor Veterano cognac op reclameborden langs wegen. De ontwerper Manolo Prieto van dit bureau stelt voor het silhouet van een vechtstier te nemen. In 1957 werd de allereerste stier langs de weg geplaatst in de gemeente Cabanillas de la Sierra (Madrid) om zo de eigenaar van Osborne te laten zien hoe de stier eruit zou zien. De eerste stier was echter wit en dat vond de eigenaar maar niets waarop besloten werd de stier zwart te maken.
In november van 1958 wordt gestart met de eerste borden, gemaakt van hout. Ze zijn 4 m hoog met de hoorns wit geschilderd en een bord er bij met de naam van de drank. Doordat de houten borden niet bestand bleken tegen het weer, ging men in 1961 over tot het plaatsen van borden van staalplaat. De borden werden vergroot tot 7 m hoog. Door een wijziging van de normen voor reclameborden langs de weg in 1962 worden de borden nu 14 m hoog. Langzaamaan verspreiden de stieren zich door heel Spanje.
Jaren later in 1988 eist de algemene Spaanse verkeerswet dat alle reclame-uitingen zichtbaar vanaf rijkswegen worden verwijderd. Veel borden worden hierop weggehaald. In september 1994 eist het Spaanse wegenbesluit dat alle stieren van Osborne worden verwijderd. Veel gemeenten, dorpen, culturele organisaties, kunstenaars, politici en journalisten spreken zich echter uit vóór het handhaven van de borden. De Junta de Andalucía vraagt om een inventarisatie als “cultureel erfgoed” en de Comunidad Foral de Navarra beroept zich op gewoonterecht om de stieren op hun gebied te behouden.
In december 1997 spreekt de Spaanse Hoge Raad zich uit vóór het handhaven van de borden op grond van “esthetisch of cultureel belang” wat men aan de borden heeft toegekend. Vanaf 1998 blijft de “stier van Osborne” een commercieel symbool. Hoewel het geen officiële uiting is van de Spaanse identiteit, wordt de stier in El Bruc, Catalonië door de Catalaanse nationalistische beweging geboycot en afgebroken. Catalaanse nationalisten stellen alternatieven voor zoals de kat en de Catalaanse ezel als eigen symbool.
Problemen
Door de jaren heen heeft de zwarte stier voor nogal wat problemen gezorgd. Met name in de regio Catalonië wordt de stier als iets “Spaans” gezien en worden alle uitingen met daarop een zwarte stier niet echt gewaardeerd. De eerste problemen waren dus al in 1998 toen in de gemeente El Bruc het zogenaamde Spaanse symbool werd afgebroken. Tot aan 2007 waren er nog enkele stieren te vinden in Catalonië maar dat jaar werd de laatste stier in Catalonië afgebroken door een onafhankelijkheids groep, de “La Bandera Negra” ook “Santa Germandat Catalana” genoemd (De zwarte vlag of ook de Heilige Catlaanse broederschap). De stier was net weer opgericht, negen jaar na een vorige afbraak. Eind mei 2008 komt één stier weer terug op de heuvels langs de Catalaanse wegen. Een groep van liefhebbers van deze reclame-uiting richtten de tot nu toe enige stier weer op.
Datzelfde jaar werd de Toro de Osborne in Abavides, in Galicië, oranje geschilderd als reactie tegen wat gezien wordt als een Castiliaans symbool. In januari 2009 wordt de stier aan de N-332 bij Tavernes de la Valldigna (Valencia) vernield door harde wind van ca. 110 km/h. De resten van het bord waren goed zichtbaar vanaf de AP-7. In oktober dat jaar werd de stier weer hersteld. In februari van hetzelfde jaar wordt de stier bij Villajoyosa, (Alicante) vernield door harde wind. De gemeente Villajoyosa heeft verzocht dit toeristische herkenningspunt te herstellen, iets wat inmiddels gebeurt is. In het jaar 2016 wordt in de gemeente Avià de “Koe van Capolat” (la vaca de Capolat), een sculptuur van Manel Arisó, die duidelijk door de stier van Osborne geïnspireerd is, ingewijd, als monument tegen de stierengevechten.
Overgebleven stieren
Tegenwoordig staan er nog ongeveer negentig stieren onregelmatig verdeeld over Spanje. Er is een hoge concentratie in de regio van Jerez, het sherrygebied rond Jerez de la Frontera, in de provincies Cádiz en Sevilla. De rest is willekeurig over Spanje verspreid. Er staan 23 stieren in Andalusië, 14 in Castilla y León, 13 in Castilla-La Mancha, 11 in de Comunidad Valenciana, 6 in Aragón, 5 in Extremadura, Galicië en Asturië, 2 in Madrid en La Rioja en verder nog 1 stier in Navarra, Baskenland, Melilla, op de Balearen en Canarische Eilanden. De enige regio van Spanje waar geen stieren te vinden zijn, zijn Catalonië en Cantabrië.
Folklore
De afbeelding van de stier van Osborne komt steeds weer terug in het dagelijks leven in Spanje en in het buitenland: als sticker achter op auto’s, op souvenirs (shirts, petjes, sleutelhangers, asbakken, tegels, onderzetters etc.), als het wapen op de Spaanse vlag en soms op de uniformen van Spaanse soldaten op sportevenementen en internationale missies.
MEER SPAANS NIEUWS IN HET NEDERLANDS VIND JE HIER
